Τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω; – Υπάρχουν είδη στην ψυχοθεραπεία;
Το πρώτο ερώτημα που θα έκανε κάποιος διαβάζοντας και μόνο τον τίτλο του άρθρου, τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω, είναι το αναμενόμενο: Έχει η ψυχοθεραπεία είδη ή κατηγορίες; Η αλήθεια είναι ότι όλοι μας ακούμε καθημερινά κόσμο να αναφέρει πως κάνει ψυχοθεραπεία, αλλά στην πραγματικότητα αυτή είναι οριοθετημένη. Κοινώς δεν κάνει ψυχοθεραπεία, απλά. Τουλάχιστον, όχι, όπως το έχουμε κατά νου. Και με μια λέξη, η απάντηση στο ερώτημα πριν, είναι ναι! Η ψυχοθεραπεία έχει κατηγοριοποιήσεις. Ίσως είσαι από αυτούς/ές που έχουν πετύχει αρκετές διαφημίσεις ψυχολόγων στο διαδίκτυο. Άλλοι μπορεί και να ρωτάνε: Είσαι έτοιμος/η να κάνεις ψυχοθεραπεία;
Αν ενδιαφέρεσαι να κάνεις ψυχοθεραπεία, ίσως έκανες και κλικ σε κάποιες. Όμως, ενώ αναγράφουν πάντα μα πάντα τη λέξη ”ψυχολόγος” και αυτό έχει τις ερμηνείες του. Η ψυχοθεραπεία είναι μια συνολική διαδικασία, αλλά αφενός δεν αναλαμβάνουν όλοι οι ψυχολόγοι να την ασκήσουν, αφετέρου το κάθε άτομο έχει ανάγκη κι από άλλη προσέγγιση. Ο κατάλληλος ειδικός είναι ο ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής και δη αυτός με εμπειρία σε κλινική ψυχολογία, αλλά αυτό θα το δούμε παρακάτω. Αν για παράδειγμα, έχεις αδύναμο σημείο τη δημιουργία και διατήρηση σχέσεων στη ζωή σου, η ψυχανάλυση ίσως να μην ήταν κατάλληλη, αλλά η συστημική ψυχοθεραπεία. Και τώρα, ίσως καταλαβαίνεις γιατί πρέπει να διαβάσεις το άρθρο αυτό. Γιατί πολύ απλά αν βρεις κάπου μέσα τις ανάγκες και τις αδυναμίες σου, θα σου είναι πιο εύκολο να αναζητήσεις ειδικό με βάση συγκεκριμένο είδος ψυχοθεραπείας. Πίστεψέ με, θα είναι απλά και κατανοητά. Πάμε να τα δούμε όλα;
Είδη ψυχοθεραπείας – Τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω
- Ψυχανάλυση
Αυτή ξεκίνησε και καθιερώθηκε από τον Σίγκμουντ Φρόιντ, ενώ αργότερα τον ακολούθησαν κι άλλοι του είδους. Είναι η εις βάθους αναλυτική προσέγγιση και κατανόηση του ατόμου που εκκινά από τα παιδικά χρόνια και εκτείνεται ως και την στιγμή που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Κοινώς, ως σήμερα. Διερευνά τον τρόπο που μεγάλωσε, που διαμορφώθηκε από τους γονείς του, τους τρόπους και φορείς επιρροής του και ό,τι άλλο το συναποτελεί.
Είναι ιδανική, αν κάποιος θεραπευόμενος αντιμετωπίζει κρίσεις πανικού, φοβίες, πεσιμιστικές τάσεις, τραυματικές εμπειρίες. Ο θεραπευόμενος εκφράζεται ελεύθερα, δεν είναι ανάγκη να υπάρξει γεωμετρική πρόοδος ούτε και ανάλυση γραμμική. Είναι διαδικασία που εκκινά από το παρελθόν και για αυτό δεν απαιτείται συνειρμός σε αυτό που απασχολεί το άτομο. Διαρκεί χρόνια, δεν υπάρχει πίεση.
Προσοχή: Δεν είναι ίδια διαδικασία με την ψυχοθεραπεία και κακώς συνήθως συγχέονται και ταυτίζονται οι δύο έννοιες.
- Γνωσιακή – Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία
Από τις πιο γνωστές πρακτικές στην ψυχοθεραπεία. Το είδος της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας εστιάζει στο τρίπτυχο σκέψεις-συναισθήματα-συμπεριφορές. Ο άνθρωπος είναι σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές τις οποίες εκδηλώνει, αφού προηγηθούν τα δύο πρώτα. Και η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ακριβώς σε αυτό εστιάζει. Στο να οδηγήσει το άτομο να ”ξεμάθει”, όπως θα λέγαμε, τα όσα δυσμενή πιστεύει για διάφορα θέματα, να εγκαταλείψει περιοριστικές και αρνητικές πεποιθήσεις, λανθασμένες και παράλογες. Να διώξει δυσλειτουργικές σκέψεις ενώ στον τομέα της συμπεριφοράς, ο στόχος είναι να κατευθυνθεί σε πιο υγιείς συμπεριφορές. Είμαστε ό,τι σκεφτόμαστε, θα μπορούσαμε να πούμε.
Γιατί είναι απλό: Πρώτα σκεφτόμαστε, άρα πιστεύουμε σε κάτι, έχουμε μια σταθερά, έπειτα αισθανόμαστε κάτι για αυτό, άρα εκδηλωνόμαστε και πράττουμε. Στόχος είναι αφενός να διορθωθούν οι σκέψεις και τα συναισθήματα (γνωσιακός τομέας) κι έπειτα να βελτιωθούν οι συμπεριφορές (συμπεριφορικός τομέας). Την εισήγαγε πρώτος ο Μπεκ και πολύ παλιότερα δεν συνδυαζόταν ο γνωσιακός και ο συμπεριφορικός τομέας, ήταν διαχωρισμένοι.
- Υπαρξιακή ψυχοθεραπεία
Σε αυτήν την κατηγορία ψυχοθεραπείας στο απόλυτο κέντρο βρίσκεται ο θεραπευόμενος. Ο ψυχοθεραπευτής αναπτύσσει – ιδανικά – μαζί του σχέση αμφίδρομης επικοινωνίας, τον ακούει, συνήθως δεν επεμβαίνει, αλλά συζητούν με σκοπό να βρει λύσεις σε ό,τι τον απασχολεί ο ίδιος ο θεραπευόμενος μέσα του. Στόχος είναι να συνδεθεί και να γνωρίσει καλύτερα τον αυθεντικό εαυτό του, να θυμηθεί ξανά τις αξίες του, τους στόχους και τα ιδανικά του και να βρει τον δρόμο που θέλει να χαράξει. Να κατανοήσει δικές του συμπεριφορές, τις σχέσεις του με τους άλλους, πώς μπαίνει σε αυτές, την συμπεριφορά του, την ύπαρξή του ως ολότητα και οντότητα και τα λάθη του.
- Συστημική ψυχοθεραπεία
Εδώ έχουμε μια σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τις προηγούμενες κατηγορίες. Η συστημική ψυχοθεραπεία εστιάζει μεν στο άτομο, αλλά κυρίως σε σχέση με τα άτομα της οικογένειάς του και παράλληλα τις σχέσεις με αυτά αλλά και αντίστροφα την σχέση της οικογένειάς του με τον ίδιο. Πώς αλληλεπιδρά με τους γονείς του, και πώς εκείνοι με τον ίδιο, πώς επικοινωνούν, ποια τα οικογενειακά μοτίβα, σχέσεις, η δυναμική της οικογένειας κι άλλα. Αν το άτομο έχει δυσλειτουργικό ρόλο στην οικογένεια, ή κάποιο μέλος ή και συνολικά η οικογένεια προς το άτομο, αναπόφευκτα επηρεάζεται όλο το οικογενειακό σύστημα. Είναι επίσης κατάλληλη και για ζευγάρια.
- Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη κατηγορία ψυχοθεραπείας, που εστιάζει αποκλειστικά στον εσωτερικό ψυχισμό του ανθρώπου. Μελετά και διερευνά, πάντα με την συμμετοχή του ψυχοθεραπευτή, τα ενδόμυχα και υποσυνείδητα συναισθήματα, απόκρυφες σκέψεις του και τα όσα εδράζονται στο παρελθόν. Εμπειρίες, προσλαμβάνουσες, συγκρούσεις με τον εαυτό του. Το άτομο μέσω αυτής της μορφής ψυχοθεραπείας οφείλει να έχει στόχο την κατανόηση του βαθύτερου εαυτού του και τη βελτίωση κι αλλαγή του εσωτερικού του συστήματος.
- Προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία
Η πιο αναμενόμενη – ίσως – μορφή ψυχοθεραπείας, αφού όπως μαρτυρά και ο τίτλος στο κέντρο της ψυχοθεραπείας τοποθετείται ο θεραπευόμενος. Ο ψυχοθεραπευτής συμμετέχει ενεργά μέσω ερωτήσεων προς τον θεραπευόμενο προκειμένου να εξάγει ασφαλές συμπέρασμα, ενώ ο στόχος του θεραπευόμενου είναι να εξελιχθεί προσωπικά, να αυτοβελτιωθεί και να ολοκληρώσει στόχους κι όνειρα απαλλαγμένος από κάθε βαρίδιο που τον κρατά πίσω. Ο ψυχοθεραπευτής έχει ως ευθύνη και ρόλο να τον ενθαρρύνει, έμμεσα να του τονώσει την πεποίθηση για τον εαυτό του ώστε ο θεραπευόμενος να αρχίσει να πιστεύει στον εαυτό του και να χτίζει αυτοεκτίμηση.
Πρόκειται για μια σύνθετη μορφή ψυχοθεραπείας που πρωτοεμφανίστηκε μεταπολεμικά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Συνδυάζει την φαινομενολογία, που είναι μια μορφή γερμανικής υπαρξιακής φιλοσοφίας, την φιλοσοφία και την ψυχολογία και στόχο έχει να εξετάσει συνολικά το άτομο και να το αναπτύξει σε όλα τα επίπεδα.
- Συνθετική ψυχοθεραπεία
Κάπου εδώ ολοκληρώνουμε την απάντηση στο τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω, γιατί η συνθετική ψυχοθεραπεία, όπως μαρτυρά ο τίτλος δεν αποτελεί είδος ψυχοθεραπείας, αλλά συνδυασμός θεραπειών, όπως τις αναλύσαμε παραπάνω. Ο κάθε άνθρωπος, και κατ’επέκταση ο κάθε θεραπευόμενος, είναι μεν οντότητα και ολότητα, αλλά έχει διαφορετικές ποιότητες, προσλαμβάνουσες, πεποιθήσεις, εμπειρίες, βιώματα και αδυναμίες. Συνεπώς, και διαφορετικά αιτήματα. Εδώ έρχεται ο ψυχοθεραπευτής, ο οποίος μέσω συνεδριών σχηματίζει συμπέρασμα για τον θεραπευόμενο που έχει μπροστά του, κι ανάλογα με πολλούς παράγοντες και κριτήρια, επιλέγει την εφαρμογή άνω της μίας μορφής ψυχοθεραπείας που θεωρεί ως βέλτιστη και ταιριαστή για τον θεραπευόμενο. Συνήθως, ο συνδυασμός γνωσιακής & υπαρξιακής ψυχοθεραπείας με την συστημική είναι αυτός που επιλέγεται.
Τελικά, τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω;
Διαβάζοντας προσεκτικά όλες τις μορφές ή τα είδη ψυχοθεραπείας, αν προτιμάς, το τι ψυχοθεραπεία να διαλέξω πιθανόν να έχει απαντηθεί. Αλλά εμείς, ως ειδικοί και ως healthcure.eu συνολικά, θα σε συμβουλέψουμε να μη βιαστείς. Και κυρίως να μην έχεις ως αποκλειστικό κριτήριο τον διαχωρισμό αυτόν.
Μπορείς να διερευνήσεις, κάνοντας έρευνα είτε στο διαδίκτυο, είτε μέσω γνωστών και φίλων, τον ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή που έχεις κατά νου να σε αναλάβει. Δες το βιογραφικό του, την εμπειρία του, αν μπορείς ζήτησε συστάσεις. Προσπάθησε, αν εκτίθεται στα κοινωνικά δίκτυα να δεις το ύφος και τι πρεσβεύει. Εφόσον κρίνεις ότι βρήκες τον κατάλληλο, δώσε του χρόνο κι άσε αυτόν να κυλήσει για να δεις και να νιώσεις κυρίως αν έχεις πρόοδο. Αυτό μπορεί να στο πει και ο ίδιος ο ψυχοθεραπευτής σου. Αυτός, εξάλλου, είναι και ο κατάλληλος, ακούγοντάς σε να κρίνει και να διαμορφώσει ένα ιδανικό και βέλτιστο πλάνο ψυχοθεραπείας και να σχεδιάσει τις συνεδρίες σας. Για αυτό μην αγχώνεσαι στο τι σου ταιριάζει. Επικεντρώσου στο ποιος μπορεί να σε βοηθήσει. Εμείς πάντως είμαστε εδώ για εσένα.